Leki oraz wyroby medyczne są bardzo wrażliwymi preparatami. Przewożone lub przechowywane w nieodpowiednich warunkach, mogą stracić swoje właściwości, nawet stać się szkodliwe. Dlatego transport farmaceutyczny musi być realizowany w ściśle kontrolowanych warunkach. Czyli jakich? Oto najważniejsze informacje.
Na jakie zagrożenia są narażone leki i wyroby farmaceutyczne w transporcie?
W ostatnich miesiącach transport farmaceutyczny trafił na pierwsze strony gazet za sprawą szczególnych warunków, jakich wymagają przy przewozie szczepionki na COVID-19 opracowane w technologii mRNA. Z uwagi na wysoką wrażliwość na uszkodzenie, muszą być one przewożone w bardzo niskich temperaturach, a nawet najmniejsze odchylenie od normy może doprowadzić do ich degradacji.
W przypadku innych preparatów farmaceutycznych wymogi nie są aż tak wysokie, jednak nadal obowiązuje szereg określonych restrykcji i obostrzeń prawnych. – Tu nie wystarczy znajomość ogólnych wytycznych, jakie daje prawo transportowe. Dodatkowe wymagania stawia ustawa Prawo farmaceutyczne, a także np. Dobra Praktyka Dystrybucyjna. Pojawiają się też konkretne zalecenia producentów poszczególnych preparatów – wyjaśnia ekspert z Cordis Logistic.
Tak duża liczba wymagań, które musi spełnić firma realizująca transport farmaceutyczny, nie jest przypadkowa. Nawet powszechnie przyjmowane leki, gdy są przewożone w nieodpowiednich warunkach, mogą ulec uszkodzeniu. Tak dzieje się choćby w przypadku popularnej aspiryny czy hormonalnych leków antykoncepcyjnych, które bardzo źle reagują na wysokie temperatury. Za to zamrożenie może skutkować degradacją insuliny czy nitrogliceryny.
Kolejnym wyzwaniem jest ryzyko kontaminacji – jeśli np. dojdzie do uszkodzenia opakowań farmaceutyków lub dotrą do nich zanieczyszczenia lub wilgoć, może to spowodować skażenie poszczególnych preparatów. Jak zatem widać, zachowanie szczególnej ostrożności przy realizacji zadań transportowych jest absolutnym priorytetem.
Jakie wymogi musi spełnić firma realizująca transport farmaceutyczny?
Nie ma jednego, ogólnego zestawu norm i wymagań, które muszą być spełnione w transporcie farmaceutycznym, co wynika ze zróżnicowania samych leków i wyrobów medycznych. Jedne będą wymagały niskiej temperatury, a inne – nieco wyższej. Dlatego obecnie wyróżnia się trzy przedziały, w których jest realizowany transport farmaceutyków:
- 2-8°C – o nim mówi się najczęściej w kontekście tzw. zachowania zimnego łańcucha dostaw. Trzeba przy tym pamiętać, że taki poziom chłodu musi być utrzymany na całej trasie, także przy zmianie środków transportu czy przechowywaniu wyrobów,
- 8-15°C oraz
- 15-23°C.
Warto przy tym podkreślić, że niższe przedziały wymagają zastosowania samochodów wyposażonych w chłodnię z agregatem, a przy wyższych możliwe jest zamknięcie leków specjalnych opakowaniach utrzymujących temperaturę przez określony czas.
Bardzo istotne jest stałe monitorowanie poziomu ciepłoty – utrzymanie zimnego łańcucha dostaw może być udokumentowane przez zastosowanie systemu telematycznego, który nieustannie kontroluje również temperaturę w chłodni.
Poza utrzymaniem właściwego poziomu ciepła lub chłodu należy również zadbać o:
- zabezpieczenie preparatów przed przemieszczaniem się podczas transportu – mogłoby to doprowadzić do uszkodzeń mechanicznych, a w konsekwencji do skażenia wyrobów,
- utrzymanie odpowiednich warunków środowiskowych – istotne mogą być także np. poziom wilgotności otoczenia oraz sterylność panująca w chłodni,
- precyzyjne oznakowanie każdej z paczek – tak, aby możliwe było łatwe i szybkie zidentyfikowanie nadawcy oraz odbiorcy, a także konkretnych produktów. W branży farmaceutycznej nie ma mowy o pomyłce.
Z uwagi na wyzwania, jakie niesie za sobą transport farmaceutyczny, producenci oraz dystrybutorzy leków i wyrobów medycznych bardzo uważnie wybierają partnerów do realizacji przewozów. Pod uwagę są brane nie tylko kwestie związane z zapleczem technicznym, ale także doświadczeniem czy kwalifikacjami pracowników.
